به‌گزارش روابط‌عمومی دانشگاه شیراز، در آیین پایانی سومین همایش پارک‌های ملی و مناطق تحت حفاظت که با حضور معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور، جمعی از مسؤولان کشوری و استانی، دانشگاهیان و فعالان حوزه محیط‌زیست، شامگاه پنجشنبه ۲۵ اردیبهشت‌ماه، در تالار حکمت دانشگاه شیراز ترتیب یافت، از تعدادی از پیشکسوتان حوزه محیط‌زیست و مسابقه‌های حاشیه‌ای این همایش تقدیر شد.
واگذاری مرجعیت ملی کنوانسیون تنوع زیستی به سازمان محیط‌زیست
معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست در دانشگاه شیراز بر ضرورت همکاری با دانشگاه‌ها، استفاده از فناوری‌های نوین و پژوهش‌های کاربردی در حل چالش‌های زیست‌محیطی تأکید کرد و از واگذاری مرجعیت کنوانسیون تنوع زیستی به سازمان محیط‌زیست خبر داد.
دکتر شینا انصاری در آیین پایانی سومین همایش ملی پارک‌های ملی و مناطق تحت حفاظت در جمع فعالان محیط‌زیستی، به تصویب اخیر هیئت دولت اشاره کرد و گفت: در مصوبه روز چهارشنبه، مرجعیت ملی کنوانسیون تنوع زیستی به سازمان حفاظت محیط‌زیست واگذار شد. این مسئولیت سنگین‌تر از گذشته است و ما را ملزم می‌کند با توجه به ۲۳ هدف جهانی این کنوانسیون در حوزه‌هایی چون ارتقای کیفیت مناطق تحت حفاظت، کاهش آلاینده‌ها، مقابله با گونه‌های مهاجم و حفظ تنوع گونه‌ای، ژنتیکی و اکوسیستمی، گام‌های مؤثرتری برداریم.
وی با بیان اینکه نباید تمرکز صرف روی مهره‌داران بزرگ باشد، بر توجه به گونه‌های گیاهی، حشرات و دیگر رده‌های تنوع زیستی نیز تأکید کرد و افزود: ورود علمی و دقیق به این حوزه و تعامل قوی‌تر با دانشگاه‌ها، تنها راه پاسخگویی به مسئولیت‌های بین‌المللی و ملی ماست.
رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست همچنین گفت: وضعیت فعلی مناطق تحت مدیریت، بنا به دلایل مختلف، مطلوب ما نیست و امیدواریم با کمک متخصصان و صاحب‌نظران حوزه محیط‌زیست، بتوانیم این وضعیت را بهبود ببخشیم.
دکتر انصاری در ادامۀ سخنان خود با بیان اینکه «در برابر تلاشگران محیط‌زیست باید سر تعظیم فرود آورد»، شهادت محمدحسین پارسایی، فعال محیط‌زیست در استان فارس را تسلیت گفت و یاد ۱۵۲ شهید محیط‌بان کشور را گرامی داشت.
وی با اشاره به اهمیت این همایش ملی، از تلاش پنج دانشگاه مشارکت‌کننده در برگزاری این همایش تقدیر کرد و پیوند میان سازمان حفاظت محیط‌زیست و مراکز علمی را امری کلیدی دانست و تأکید کرد: نیازمند بهره‌گیری از ظرفیت‌های علمی کشور هستیم تا بتوانیم در حوزه‌هایی مانند تنوع زیستی، عرصه‌های طبیعی، محیط‌زیست دریایی و تالاب‌ها، چالش‌ها را کاهش دهیم.
دکتر انصاری ادامه داد: موضوع تعارضات یکی از جدی‌ترین چالش‌های ماست؛ باید با استفاده از فناوری‌های هوشمند و روش‌های نوین و حل‌مسأله‌محور، در کنار پژوهش‌های کاربردی، به کاهش این تعارضات کمک کنیم.
به گفتۀ معاون رئیس جمهور، مدیر محیط‌زیست در میانۀ حلقه‌ای قرار دارد که یک سوی آن زیستگاه‌ها و سوی دیگر جوامع محلی هستند و همین تقابل‌ها گاهی به بحران‌هایی می‌انجامد.
رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست در پایان ابراز امیدواری کرد که همایش‌هایی از این دست به شکل کاربردی دنبال شوند و دستاوردهایشان در سطح مناطق تحت مدیریت قابل مشاهده باشد.
لزوم بازنگری در رویکردهای مشارکتی و دانش‌بنیان حفاظت از محیط‌زیست
سرپرست دانشگاه شیراز نیز در اختتامیه سومین همایش ملی پارک‌های ملی و مناطق تحت حفاظت گفت: باعث افتخار و خرسندی است که دانشگاه شیراز به‌عنوان یکی از دانشگاه‌های پیشرو در کشور میزبان اولین همایش بین‌المللی و سومین همایش ملی پارک‌های ملی و مناطق حفاظت‌شده در قلب یکی از گنجینه‌های طبیعی ایران، یعنی پارک ملی بمو باشد.
دکتر علیرضا افشاری‌فر افزود: این همایش سه‌روزه فرصت بسیارمغتنمی برای تبادل‌نظر دربارۀ یکی از مهم‌ترین موضوعات راهبردی کشور در خفاظت از مناطق پایدار از مناطق ارزشمند طبیعی به وجود آورد؛ چراکه این مناطق نه تنها ذخایر بی‌بدیل تنوع زیستی و ژنتیکی هستند؛ بلکه در حفظ تعادل اکولوزیک و سلامت محیط زیست کشور نقش کلیدی دارند.
سرپرست دانشگاه شیراز تصریح کرد: امروزه بیش از هر زمان دیگر، نیازمند بازنگری در شیوه‌های مدیریتی و بهره‌گیری از رویکردهای مشارکتی و دانش‌بنیان در حفاظت از این عرصه‌ها هستیم؛ از همین‌رو همایش برگزارشده به‌درستی با محورهایی مانند ارزیابی اثربخشی مدیریتی، تاب‌آوری در برابر تغییر اقلیم و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین ضرورت را برجسته کرد.
دکتر افشاری‌فر ضمن قدردانی از حضور معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظ محیط زیست کشور و اهتمام و حمایت وی در آن سازمان نسبت به صیانت از پارک‌های ملی و مناطق تحت حفاظت، ادامه داد: بی‌تردید همراهی و حمایت رده‌های عالی مدیریتی کشور، ضامن موفقیت برنامه‌های راهبردی در حوزۀ محیط‌زیست خواهد بود.
وی تأکید کرد: دانشگاه شیراز نیز خود را متعهد می‌داند که با ظرفیت‌های علمی، پژوهشی و آموزشی خود در مسیر توسعه پایدار و حفاظت هوشمندانه از منابع طبیعی گام بردارد. از سوی دیگر، این همایش نمونه‌ای روشن از تعامل سازنده میان مراکز علمی و نهادهای اجرایی کشور است.
سرپرست دانشگاه شیراز ابراز امیدواری کرد: خروجی این همایش ازجمله پیشنهادهای سیاستی، مدل‌های مدیریتی وتجربه‌های موفق بومی بتواند در تدوین و بهبود برنامه‌های ملی حفاظت محیط‌زیست نقشی مؤثر ایفا کند.
دکتر افشاری‌فر در پایان از حضور پرشور ۳۰۰ شرکت‌کنندۀ داخلی و بین‌المللی که نشان‌دهندۀ دغدغۀ مشترک برای حفاظت از طبیعت است، قدرانی و اضافه کرد: امید است با استمرار این سلسله همایش‌ها بیش‌از پیش به‌سوی هم‌افزایی بین دانش، تجربه و مدیریت گام برداریم.
صدور سند تالاب‌های فارس به نام سازمان محیط‌زیست
رئیس کل دادگستری استان فارس نیز شامگاه پنجشنبه در دانشگاه شیراز، خواستار همکاری همۀ دستگاه‌ها برای پیشگیری و برخورد با تخریب‌ها و شکار غیرمجاز شد و تأکید کرد که حفاظت از محیط‌زیست وظیفۀ همه است.
وی با اشاره به شهدای حفاظت از محیط‌زیست، گفت: شاید بیش‌ترین تعداد شهدایی که در راه حفظ و حراست از انفال و بیت‌المال و محیط‌زیست جان خود را از دست داده‌اند، از استان فارس هستند.
حجت‌الاسلام صدرالله رجایی‌نسب در جمع فعالان محیط‌زیستی از صدور اسناد تک‌برگۀ تمام تالاب‌های استان فارس به نام دولت جمهوری اسلامی به‌ویژه سازمان محیط‌زیست خبر داد و گفت: در ابتدا بین محیط‌زیست و منابع طبیعی اختلاف نظرهایی در این باره وجود داشت؛ اما با دستور قضائی دادگستری فارس اسناد به نام محیط‌زیست صادر شد.
وی با تأکید بر ضرورت ایجاد کمربند حفاظتی حول تالاب‌ها، ادامه داد: خواستۀ ما از محیط‌زیست این است که هرچه سریع‌تر این کمربند ایمنی ایجاد شود تا تالاب‌ها و منابع طبیعی از تعرض افراد سودجو در امان باشند.
رئیس کل دادگستری استان فارس حفاظت از محیط‌زیست را تکلیف و امانتی الهی دانست و گفت: این امانت از گذشته به ما رسیده و باید سالم به آیندگان منتقل شود؛ هرگونه کوتاهی در حفظ این امانت، جرمی نابخشودنی است.
وی با بیان اینکه تا به امروز احکام محکمی در زمینۀ محیط‌زیست صادر کرده‌ایم، تصریح کرد: افرادی که به محیط‌زیست و حق حیات جانداران تعرض کنند؛ ترحمی نخواهیم کرد تا دیگر شاهد آسیب‌رساندن به عرصه‌های ملی و منابع طبیعی نباشیم.
ارتقای نظام حکمرانی محیط‌زیست بدون تدوین برنامۀ ملی میسر نیست
معاون پیشین حقوق عامه دادستانی کل کشور هم در این مراسم با اشاره به وضعیت نامطلوب محیط‌زیست گفت: بدون درک عمق بحران و تدوین برنامۀ ملی، اصلاح سیاست‌ها و ارتقای نظام حکمرانی محیط‌زیست ممکن نیست.
دکتر غلامعباس ترکی، محیط‌زیست را منابع حیاتی ملی دانست که بهره‌برداری درست، غیرقابل تبعیض و بین نسلی از آن حق بشر است و سپس افزود: وضعیت موجود محیط‌زیست مطلوب نیست.
معاون پیشین حقوق عامه دادستانی کل کشور به چالش‌های متعددی همچون آلودگی هوا، فرسایش خاک، تخریب جنگل‌ها، مراتع و تالاب‌ها و تغییرات کاربری غیرمجاز اشاره کرد و افزود: اگر درک عمیقی از فاجعۀ زیست‌محیطی نداشته باشیم، نمی‌توانیم سیاست‌ها و رویکردهای غلط گذشته را اصلاح کنیم و نظام حکمرانی محیط‌زیست را ارتقا دهیم.
دکتر ترکی تأکید کرد: کشور نیازمند تدوین برنامۀ اقدام ملی و اسناد بالادستی مشخص، ازجمله براساس اصل پنجم قانون اساسی و سیاست‌های کلی نظام است.
وی حاکمیت قانون برای همه، مسئولیت‌پذیری، پاسخگویی، مشارکت‌جویی و گفتمان‌سازی را ضروری دانست و نقش دانشگاه‌ها و رسانه‌ها را در فرهنگ‌سازی و ایجاد الگوهای مناسب در مصرف، تولید و اقتصاد سبز برجسته خواند.
دکتر ترکی ضعف‌های نظامات موجود را در زیرساخت‌های حقوقی، ساختارها، فرآیندها، ضمانت اجراها، نظام پایش و نظارت برشمرد و ضرورت ایجاد نظام نظارتی یکپارچه تحت اختیار سازمان حفاظت محیط‌زیست را مطرح کرد.
معاون پیشین حقوق عامه دادستانی کل کشور از نقص‌های سامانه‌های شفافیت مانند سامانه واگذاری اراضی ملی و پنجره واحد مدیریت زمین سخن گفت و بیان کرد: اگرچه کارهای خوبی انجام شده است، اما هنوز به یکپارچگی و فراگیری نرسیده‌اند.
وی همچنین به ضعف نظام بودجه‌ریزی و تأمین مالی برای اجرای تکالیف قانونی به‌ویژه در حوزه هوای پاک اشاره و از اجرانشدن کامل قانون هوای پاک که در مادۀ ۳۳ آن بر شناسایی درآمدها و اختصاص بودجه تأکید شده، انتقاد کرد.
دکتر ترکی بر ضرورت اقدام برنامه‌ای ملی، مطالبه‌گری عمومی و مشارکت نخبگان، دانشگاهیان، تشکل‌های فعال و مردم تأکید کرد و گفت: دولت به تنهایی نمی‌تواند ماموریت حفاظت از محیط‌زیست را انجام دهد و حضور و تلاش همگانی لازم است.
وضعیت بد تالاب‌های فارس ریشه در ساختار کشاورزی استان دارد
معاون عمرانی استاندار فارس نیز در آیین پایانی سومین همایش ملی پارک‌های ملی و مناطق تحت حفاظت با بیان اینکه سند راهبردی و نقشه راهی برای توسعه و حفاظت از تالاب‌ها تدوین شود، گفت: در استان فارس تعداد ۵ عدد تالاب وجود دارد که اهمیت زیست‌محیطی بالایی داشته و موضوع حفاظت از آن‌ها بسیار حیاتی است.
دکتر محمود رضایی با اشاره به وضعیت نامناسب این تالاب‌ها ادامه داد: این موضوع ریشه در ساختار اقتصادی فارس دارد که بر محور کشاورزی استوار است.
وی افزود: درحال حاضر، میزان بارش در استان نسبت به سال قبل ۳۰درصد کاهش یافته و نسبت به میانگین ۵۰ساله، کاهش بارندگی به ۳۴.۵ درصد رسیده است. این کاهش بارش، منجر به کاهش آب‌های سطحی و جاری شدن آن‌ها شده است.
دکتر رضایی گفت: میزان تبخیر و تعریق در کشاورزی حدود ۷۰ درصد است و فارس با بیش از ۸۰۰ هزار هکتار زمین آبی، نقش مهمی در امنیت غذایی کشور خصوصاً در تولید غلات و محصولات دامی دارد.
معاون عمرانی استاندار فارس خبر داد: برنامۀ اصلی فارس بر این است که مصرف آب را با روش‌های قبلی متوقف کرده و به سمت کاهش مصرف آب حرکت کند؛ زیرا منابع آبی محدود است و ادامه روند فعلی غیرممکن است.
وی تصریح کرد: در سال جاری، تلاش شده است تا منابع آب به‌گونه‌ای مدیریت شود که اولویت با محیط‌زیست و کشاورزی باشد و مناطق آزاد و تالاب‌ها در اولویت قرار نگیرند.
دکتر رسول خسروی، عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز و دبیرعلمی سومین همایش پارک‌های ملی و مناطق تحت حفاظت هم با توضیح اینکه این همایش به به‌همت بخش مهندسی منابع طبیعی و محیط‌زیست دانشگاه شیراز و اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست فارس ترتیب یافته است، از همکاری ۴ دانشگاه دیگر: تهران، علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، تربیت مدرس، حکیم سبزواری تقدیر کرد.
به گفته‌ی او در این همایش که برنامه‌ریزی و اجرای آن ۴ ماه به طول انجامیده، ۵۵ مقاله، پس از داوری، منتخب و ارائه شده است.
دکتر نرگس کریمی‌نژاد، دبیر اجرایی همایش پارک‌های ملی و مناطق تحت حفاظت نیز طی گزارشی که در آیین پایانی این دور از همایش ارائه داد، از برگزاری ۳ کارگاه آموزش کودک و محیط‌زیست، کارگاه آموزشی هوش مصنوعی Deepseek در آموزش و پژوهش و کارگاه دوربین‌های تله‌ای در زمان و پیش‌از همایش خبر داد و گفت: پنل‌های تخصصی با موضوعات: «چارچوب‌های ارزیابی کارآمدی و اثربخشی مدیریت شبکه مناطق تحت حفاظ»، «نوآوری‌ها و فناوری‌های نوظهور در مدیریت مناطق تحت حفاظت»، «تغییر اقلیم و تاب‌آوری مناطق تحت حفاظت»، «چالش‌های مناطق تحت حفاظت و راهکارهای قانونی و مدیریتی»، « مشارکت در حفاظت برای ارتقا اثربخشی مدیریت مناطق تحت حفاظت» نیز در طول همایش برگزار و با استقبال علاقه‌مندان و فعالان محیط‌زیست مواجه شد که امیدواریم نتایج و دستاوردهای آن گامی مؤثر در زمینۀ ارتقای سطح مدیریت و حافظت از پارک‌ای ملی و مناطق تحت حفاظت کشورمان باشد.
در پایان این مراسم از تعدادی از پیشکسوتان حوزه محیط‌زیست و مسابقه‌های حاشیه‌ای این همایش با نام «ایده‌شو» تقدیر شد.
گزارش تصویری
