مریم محمدی - تا اسم اختراع می آید همه دو کیلومتر از آن فاصله می گیرند و می گویند، ما کجا و اختراع کجا، برای مخترع شدن باید نخبه بود، چندین سال درس خواند و ... اگر راستش را بخواهید هشتاد درصد این حرف ها بر اساس تصورات ذهنی است که اصلا حقیقی نیستند، هرکسی می تواند اختراعی را ثبت کند و همه اختراع ها وسایل صنعتی و فوق پیشرفته نیستند گاهی یک ایده و فکر هر چند ساده و دم دستی می تواند به یک اختراع بزرگ تبدیل شود و تاثیر بسزایی در زندگی بشر داشته باشد، همراهمان باشید تا در این مطلب از چند و چون مخترع شدن و ثبت اختراع برایتان بگوییم. ﷯ همه مخترع می شوند؟ خب برای جواب دادن به این سوال باید بگویم که بله، همه می توانند مخترع بشوند. برای مخترع شدن شما نه نیازی به شاخ و دم دارید، نه لازم است کوه بکنید فقط باید به این باور برسید که می توانید مخترع شوید، گاهی بعضی از اختراع ها خیلی ساده هستند اما در عین حال بسیار کاربردی، به عنوان مثال پسر بچه ای ده ساله که برادرش یک دست نداشت هر شب شاهد مشکل برادرش برای مسواک زدن بود، او نمی توانست خمیر دندان را روی مسواک بگذارد برای همین هر شب باید کسی را صدا می زد تا خمیر دندان را برایش روی مسواک بگذارد تا او مسواک بزند. این پسر بچه وقتی نیاز برادرش را دید، دسته مسواک را کند و خمیر دندادن را به جای آن گذاشت، مسواک جدید برادرش این طور بود که وقتی دسته آن را فشار می داد، خمیر دندان روی مسواک می آمد و او به تنهایی می توانست مسواک بزند. فکر کنم با گفتن این مثال دیگر آن ابری که وقتی کلمه اختراع می آمد بالای سر شما شکل می گرفت و یک دستگاه صنعتی عظیم الجثه در آن ابر وجود داشت، از بین رفت حالا با نگاه ساده تری به اختراع همراه باشید. ﷯ چطوری مخترع بشیم؟ خب برای اینکه شما بتوانید وسیله ای را تولید کنید که زندگی را سهل تر می کند اول از همه باید یاد بگیرید که ایده پردازی کنید. برای ایده پردازی اول از همه باید با مفهوم «درون» آشنا بشوید. انسان ها دو تا وجود ذاتی دارند. وجود درونی(یا معنوی) و وجود خارجی(یا مادی).اینکه چرا سرچشمه تمام اختراعات به وجود معنوی انسان ها برمی گردد چند دلیل دارد: ١. تمام علمی که تا به امروز در کتاب ها خوانده ایم یا از دیگران شنیده ایم مربوط به افراد بوده است. یعنی فردی فلان مسئله را تحلیل می کند و برای آن یک منطق علمی ارائه می دهد، اختراعات هم از همین اصل پیروی می کنند: تمام علم، ایده ها، افکار، عقاید و سوالات و ... از وجود انسان سرچشمه می گیرد و اصل مادی ندارد؛ بلکه ذات معنوی انسان افکار و عقایدی دارد که ذات مادی صرفا آن ها را انعکاس می دهد. ٢. از آنجایی که این ایده ها و افکار و... تنها برداشتی از فرد مدعی به حساب می آید و فرد مدعی دارای عقاید و دیدگاه ها و استعداد های شخصی است. پس این اطلاعات از وجود درونی آن سر چشمه گرفته و وجود درونی همان وجود معنوی انسان هاست. ٣. وجود مادی عقایدی ندارد؛ بلکه انعکاس دهنده عقاید است. به همین دلیل ایده های من مخترعان دیگر را ارضا نمی کرد، چون می خواستند وجودی بیشتر از یک وجود مادی داشته باشند. به این ترتیب گام اول برای کسب مهارت در ایده پردازی ایجاد ارتباطی قوی با وجود معنوی و گوش دادن به ندای درونی است. تمرکز بر گوش دادن به این نداها شما را به سمت علایقتان در حیطه های مختلف هدایت می کند. کافی است به سراغ آن ها بروید و در آن زمینه مطالعه و تحقیق کنید و نیازهای جامعه را در آن حیطه بررسی کنید. شاید گره خیلی از نیاز ها به دست شما باز بشود. دو راه ایده یابی را برایتان می گویم مطمئنا راه های بیشتری هم وجود دارد اما برای اینکه متوجه بشوید که خیلی کار سختی نیست این دو راه را در ذهن خود بروید تا به یک ایده برسید: ١. توجه به نیازها: توجه به نیازهای اطراف خیلی راحت است. حتی کوچک ترین مسائل که شما را دلخور می کند و خدماتش کافی نیست، در نظر بگیرید به عنوان مثال وقتی با مداد می نویسید و نیاز به پاک کن پیدا می کنید چون پاک کن کوچک است بیشتر یا گم می شود یا باید کلی وقت صرف پیدا کردن آن در بین وسایلتان کنید اما یک نفر زمانی که به این مشکل برخورده، مدادی را اختراع کرده است که انتهای آن پاک کن است. به همین سادگی از یک نیاز به یک اختراع رسیده است اختراعات زیادی در اطرافمان است که ایده آن ها از همین روش به ذهن مخترع رسیده است. مثلا: کنترل آنتن، تلویزیون روی در یخچال، دمپایی هایی که سوراخ دارند تا آب در آن جمع نشود و... ٢. تغییر اختراعات قبل: فکر کنید چه اختراعی داریم که خدمات ناکافی به ما می دهد به عنوان مثال پله یک اختراع است اما افراد وقتی از پله بالا می رفتند، خسته می شدند یک نفر همین پله را برقی کرد و یک اختراع جدید به وجود آورد. ﷯ ایده هایمان را چطوری عملی کنیم؟ خب حالا اگر به ایده ای رسیدید باید چند رمز موفقیت را آویزه گوشتان کنید: ١. پشتکار: همچون یک سرباز آماده به جنگ پشتکار داشته باشید و با تمام قوا به جنگ موانع بروید، اگر کار خراب شد اگر پیش نرفت اگر ساخت ایده زمان بر و سخت شد و هزاران «اگر» دیگری که ممکن است کار شما را حسابی سخت بکنند، پشت سر بگذارید و به هدف نهایی خود فکر کنید، یادتان باشد تمام انسان های موفق دارای پشتکار بوده اند. ٢. مشورت: خب همه می دانید که از صفر تجربه کردن کار بیهوده ای است. از علم و تجربه دیگران استفاده کنید مشورت کردن صرفا به معنای مشاوره گرفتن از افراد نیست؛ چرا که ممکن است خیلی از افراد در دسترس نباشند، شما گاهی می توانید با کتاب و منابع علمی هم مشورت کنید، یادتان نرود انسان های زیرک از پله اول گام بر نمی دارند و پله هایی که قبلا پیموده شده را میان بر می زنند. ٣. دقت: یادتان نرود شما با دقت در هر چیزی می توانید زوایایی را ببینید که دیگران ندیده اند و بیشتر از همیشه نیازها را پیدا کنید تا زمانی که متوجه نیازها نشوید، نمی توانید وسیله ای کاربردی بسازید نیازها هرچند دم دستی اما با دقت در اطراف خود می توانید از یک نیاز معمولی یک اختراع بسازید. 4. اسپانسر: اگر برای عملی کردن ایده خود به پول نیاز دارید یک اسپانسر مالی پیدا کنید، می توانید به پژوهش سراهای شهر خود بروید و از آن ها کمک فنی و مالی بگیرید، اگر اختراعتان بیشتر هزینه داشت به شرکت های بزرگ سازنده ای بروید که فکر می کنید این اختراع به کار آن ها کمک می کند و از آن ها بخواهید که اسپانسر ایده شما بشوند. اختراعمان را چطور ثبت کنیم؟ برای ثبت یک اختراع حتما این مسئله را در نظر بگیرید که قبلا کسی آن را نساخته باشد، بعد به دنبال ثبت آن بروید. تمام سوالاتی را که بعد از ساختن یک وسیله یا دستگاه در ذهن شما ممکن است شکل بگیرد، در نظر گرفتیم و برای آن ها جواب های جمع و جور و ساده پیدا کردیم. ١. برای ثبت اختراع به کجا مراجعه کنیم؟ برای ثبت اختراع باید به اداره کل ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی واقع در تهران، خیابان قائم مقام فراهانی، نرسیده به خیابان شهید بهشتی ، سازمان ثبت اختراعات و مالکیت صنعتی مراجعه شود. ٢. به جز تهران ثبت اختراع در جای دیگری صورت می گیرد؟ خیر، در حال حاضر ثبت اختراع فقط در تهران و در سازمان ثبت اختراعات و مالکیت صنعتی انجام می گیرد. ٣. برای ثبت اختراع چه مدارکی لازم است؟ برای ثبت اختراع باید مدارک زیر تکمیل و به اداره کل ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی تحویل شود: اظهارنامه ثبت اختراع در ٣ نسخه: اظهارنامـه ثبت اختـراع فـرم مخصوصـی است که جزء اوراق بهادار بوده و متقاضی باید از واحد گردش اوراق بهادار مستقر در اداره کـل ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی آن را تهیه و تکمیل و امضا کند. توصیف مشروح اختراع در ٣ نسخه: اختراع مورد ادعای مختـرع بـاید به طور کـامل شرح داده شود. در شرح اختراع باید تمام جنبه های ادعایی اختراع به طور واضح بیان شود. در تهیه شرح اختراع از کاغذهای 4 A استفاده شود. نقشه های اختراع در ٣ نسخه: نقشه کامل اختراع باید با مرکب و از روی مقیـاس متـری تهیه و ذیل نقشه ها را متقاضی یا وکیل او امضا کنند. - نقشه های اختراع باید روی کاغذ ٣4 سانتی متـر طـول و ٢٢ سانتی متـر عـرض رسـم شوند و فقط از یک روی کاغذ استفاده شود. ادعا در ٣ نسخه: اینکه اختراع با ارائه راه حل عملی چه مشکلی را حـل مـی کنـد و چه مزایایـی دارد و اطلاعاتـی کـه میزان حمایت ناشی از حق ثبت را مشخص کند. فتوکپی شناسنامه مخترع یا مخترعان قبض رسید بانکی حق الثبت اظهارنامه تقاضای ثبت اختراع. 4. آیا برای ثبت اختراع حتماً باید خود مخترع اقدام کند؟ خیر، ثبت اختراع می تواند از سوی وکیل مخترع تقاضا شود. در این صورت تقاضانامه باید به همراه اصل وکالتنامه با رونوشت یا فتوکپی برابر اصل شده ضمیمه اظهارنامه شود. 5. سیستم ثبت اختراع در کشور ما چگونه است؟ سیستم ثبت اختراع در کشور ما، سیستم اعلامی است. بر اساس این سیستم، ثبت اختراع طبق ادعای مخترع صورت می گیرد. یعنی ادعای مخترع مقرون به صحت تلقی شده و به شرط نداشتن سابقه ثبت، ادعای مخترع (با رعایت اینکه اختراع در حیطه حمایت ثبت قرار دارد یا خیر) به ثبت می رسد. 6. اعتبار ورقه (سند) اختراع چند سال است؟ در ایران مدت اعتبار ورقه ثبت اختراع به تقاضای مخترع 5 یا ١٠ یا ١5 یا نهایتاً ٢٠ سال خواهد بود که باید صراحتاً در ورقه ثبت اختراع قید شود. ٧. در صورت قبول اختراع چه اقداماتی انجام می گیرد؟ در صورت قبول اختراع مراتب ثبت اختراع به صورت آگهی تهیه شده و برای درج در روزنامه رسمی کشور تحویل متقاضی یا وکیل او می شود. پس از درج در روزنامه رسمی یک نسخه از روزنامه به اداره مالکیت صنعتی ارائه و گواهینامه ثبت اختراع به وسیله اداره مزبور کامل شده و یک نسخه از توصیف، ادعا و نقشه اختراع ضمیمه و قیطان کشی شده با امضای مدیرکل و ممهور به مهر اداره کل ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی تسلیم متقاضی یا وکیل قانونی او می شود. ٨. ارزیابی و تأیید علمی اختراع چیست و مرجع قانونی آن کجاست؟ منظور از ارزیابی و تأیید علمی اختراع جستجو و بررسی علمی سند اختراع به وسیله متخصصان مربوطه با استفاده از تجارب علمی، مشاوره ها و بانک های اطلاعاتی داخلی و خارجی است و طبق قانون این ارزیابی توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و از طریق مراکز علمی و تحقیقاتی کشور صورت می گیرد. ٩٠. آیا برای ارزیابی و تأیید اختراع شرایط خاصی وجود دارد؟ برای پذیرش تقاضای ارزیابی و تأیید علمی اختراع شرایط زیر ضروری است: الف) ثبت اولیه اختراع در مراجع حقوقی (اداره کل ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی) و ارائه ورقه ثبت؛ ب) ارائه تقاضای ارزیابی و تأیید علمی اختراع، همراه با مدارک کامل و مستند اختراع ثبت شده؛ ج) ارزیابی و تأیید علمی اختراع بیش از ٢ بار انجام نخواهد گرفت؛ بدین معنی که در صورت رد اعتبار علمی اختراع متقاضی، تنها یک بار دیگر ارزیابی علمی آن از سوی مرجع دیگری غیر از مرجع بررسی کننده اولیه، امکان پذیر است ١٠. برای درخواست ارزیابی و تأیید علمی اختراع به کجا باید مراجعه کرد؟ برای درخواست ارزیابی و تأیید علمی اختراع لازم است که به اداره کل امور نوآوران و ارزشیابی فناوری واقع در تهران، خیابان انقلاب، میدان فردوسی، خیابان فرصت جنوبی، شماره ٧١، طبقه پنجم مراجعه شود. علاوه بر اداره کل امور نوآوران و ارزشیابی فناوری، برای ارزیابی و تأیید علمی اختراع می توان به مراجع منطقه ای زیر نیز مراجعه کرد. تهران بزرگ: سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران، دانشگاه تهران واحدهای(IP)؛ مرجع منطقه ای مرکزی کشور: اصفهان، دانشگاه صنعتی اصفهان واحد(IP)؛ مرجع منطقه ای جنوب کشور: شیراز، دانشگاه شیراز واحد(IP)؛ مرجع منطقه ای شرق کشور: مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد (واحدIP)؛ مرجع منطقه ای شمال غربی کشور: تبریز، دانشگاه تبریز واحد(IP). ١١. رای درخواست حمایت از تکمیل اختراع و تجاری سازی اختراع به کجا می توان مراجعه کرد؟ برای درخواست حمایت از تکمیل اختراع می توان مستقیماً به مراکز رشد و برای تجاری سازی اختراع مستقیماً به پارک های فناوری مراجعه کرد. علاوه بر موارد فوق، کلیه مراجع منطقه ای و اداره کل امور نوآوران و ارزشیابی فناوری آماده راهنمایی و معرفی متقاضیان به مراکز رشد و پارک های فناوری و دیگر نهادها و سازمان های حمایت کننده از نوآوران، هستند. نشانی، تلفن و نمابر کلیه مراکز رشد و پارک های فناوری را می توان از اداره کل امور نوآوران و ارزشیابی فناوری دریافت کرد.