خبرایران: آریان، مورخ یونانی می نویسد: بر قبر کوروش این کلام خود او به خط میخی منقور شده بود: «ای آدمیان، من کوروش فرزند کمبوجیه ام، پارسیان را قدرت فرمانروایی داده ام، سرور آسیا شده ام، این مشتی خاک را که گور من است از من دریغ مدارید. خبرایران: آریان، مورخ یونانی می نویسد: بر قبر کوروش این کلام خود او به خط میخی منقور شده بود: «ای آدمیان، من کوروش فرزند کمبوجیه ام، پارسیان را قدرت فرمانروایی داده ام، سرور آسیا شده ام، این مشتی خاک را که گور من است از من دریغ مدارید. به گزارش خبرایران، سکندر امان اللهی بهاروند در روزنامه شرق نوشت: «چند روز پیش روزنامه «شرق» (دوشنبه هشتم آبان ١٣٩٦، صفحه ١٧) مقاله ای با عنوان «حاشیه های روزی به نام کوروش» چاپ کرد که مطالعه آن سبب شد نگارنده این سطور که ٣٠ سال تاریخ اجتماعی ایران را در بخش جامعه شناسی دانشگاه شیراز تدریس می کرده است، مطالبی به اختصار درباره این قهرمان تاریخ ایران و جهان بنویسد. اما در اینجا گفتارمان را با نقل قول از روزنامه «شرق» آغاز می کنیم: در کلام علامه طباطبایی همان ذوالقرنین ستوده شده در قرآن است و در اینستاگرام حسین الله کرم، شخصی دروغین و جعلی که هیچ ردی از او در تاریخ نیست. گروهی از او با عنوان پادشاهی قدرتمند و دادگر یاد می کنند و گروهی می گویند در نهایت پادشاهی قدرت مدار و زورگو بوده؛ مانند همه شاهنشاهان دیگر. صحبت از کوروش هخامنش است؛ بنیان گذار و نخستین شاه از سلسله هخامنشیان که به گواه منابع تاریخی بین سال های ٥٥٩ تا ٥٢٩ پیش از میلاد بر نواحی گسترده ای از آسیا و به مرکزیت ایران حکومت می کرد. منشور حقوق بشر و آرامگاهی ساخته شده از سنگ با معماری خاص پلکانی از اصلی ترین یادگاران بازمانده از او در عصر کنونی است. اولی در موزه ملی بریتانیا نگهداری می شود و دومی در پاسارگاد استان فارس واقع شده است؛ جایی که گفته می شود مرکز فرمانروایی امپراتوری شرق تا غرب این پادشاه قدرتمند بوده است. با آن که هزاران مقاله و کتاب از کوروش کبیر نام برده و از او به نیکی یاد کرده اند، مدتی است در ایران نغمه ای مبنی بر این که این شخصیت بزرگ وجود نداشته، نواخته می شود که چنین اقدامی جدل با تاریخ و ستمی نابخشودنی به تاریخ، فرهنگ و گذشته پرافتخار مردم این سرزمین است. اگر واقعا نوازندگان این نغمه زیان آور این قدر از تاریخ چند هزار ساله ایران ناآگاه مانده اند، جای بسی تأسف است اما اگر دانسته و آگاه از تاریخ این سرزمین، چنین مطالب کذبی را عنوان می کنند، مرتکب ستمی ناروا به تاریخ و فرهنگ مردم ایران شده اند. آیا کوروش وجود تاریخی داشته است؟ اکنون این پرسش مطرح است که آیا کوروش وجود داشته یا شخصی افسانه ای است؟ در پاسخ به این پرسش، شواهد تاریخی حاکی از آن است که بدون تردید نه تنها چنین شخصیتی وجود داشته است، بلکه منابع تاریخی از او به نیکی و سرافرازی یاد کرده اند. شواهدی که وجود این رادمرد ایرانی را تأیید می کنند، عبارت اند از: ١- آرامگاه و کاخ های پاسارگاد ٢- کتیبه های کوروش در پاسارگاد ٣- الواح یافت شده در بابل (عراق) ٤- نوشته مورخان یونانی مربوط به ٤٠٠ ق.م. با این حال گذشت زمان باعث شد که ایرانیان به تدریج سلسله پرافتخار هخامنشیان را که بنیان گذار ایران است، از یاد ببرند؛ چنان که در کتاب های تاریخی و حتی شاهنامه فردوسی که در هزار و ٥٠٠ سال گذشته نوشته شده اند، از سلسله هخامنشیان نام برده نشده است. از آن گذشته، نه تنها هخامنشیان به بوته فراموشی سپرده شده بودند، حتی آثاری که از آنها به جا مانده، با نام های دیگری معرفی شده اند. چنان که برای مثال آرامگاه کوروش را با عنوان قبر مادر سلیمان و قدیمی ترین ساختمان هخامنشیان در خوزستان (منطقه بختیاری ها) را «مسجد سلیمان» و نیز آثار شهر «انشان»، پایتخت اول هخامنشیان (کوروش خود را کوروش انشانی نامیده) را که در نزدیک بیضا قرار داشته، اکنون با عنوان تپه هلیان یا ملیون شناخته می شود. مهم تر از اینها، معروف ترین آثار هخامنشیان که یونانیان آن را پرسپولیس (شهر پارس ها) می نامیدند، «تخت جمشید» نام گرفته و مقابر سلاطین هخامنشی را هم «نقش رستم» می نامند. این وضع تا حدود دو قرن پیش ادامه داشت تا این که یک افسر جوان انگلیسی به نام هزی راولینسون که در زمان فتحعلی شاه قاجار مشاور ارتش بود و شاهزاده محمدعلی میرزای دولتشاه، را در اردوکشی همراهی می کرد، توانست از کتیبه داریوش در بیستون نسخه برداری و سرانجام خط میخی را رمزگشایی و کتیبه را ترجمه کند. این کشف مهم باعث شد که باستان شناسان کتیبه ها و الواحی را که در تخت جمشید و جاهای دیگر به دست آمد، ترجمه کنند. به این شکل این کشف مهم باعث شد به گذشته پرافتخار خود پی ببرند. چنان که اکنون اطلاعات وسیعی درباره هخامنشیان و حکومت پرافتخار آنان به دست آمده و مشخص شده است که مقبره ای که در پاسارگاد مقبره مادر سلمیان نامیده شده، همان آرامگاه کوروش کبیر است. پس از رمزگشایی خط فراموش شده میخی و ترجمه متون به جا مانده از زمان هخامنشیان و نیز ترجمه کتاب های تاریخی به جا مانده از تاریخ نویسان یونانی درباره هخامنشیان زمینه بازسازی تاریخ ایران در این برهه فراموش شده فراهم شده؛ به طوری که در ٢٠٠ سال گذشته کتب و مقالات فراوانی به وسیله اروپاییان و ایرانیان درباره سلسله هخامنشی و سلاطین مشهور آن مانند کوروش کبیر، داریوش و... نوشته شده است اما مایه تأسف است که هنوز بعضی از هم وطنان از چنین تحولاتی غافل مانده اند. سیرت کوروش کبیر کوروش دوم ملقب به کوروش کبیر مقدر بود بانی بزرگ ترین و قدرتمندترین امپراتوری جهان شود. ماکس مولو وان فقید در جلد دوم از مجموعه تاریخی کمبریج با عنوان «تاریخ ایران دوره هخامنشیان» ترجمه مرتضی ثاقب فر (انتشارات جامی، ١٣٨٥، صفحه ٢٥٩) درباره کوروش چنین نوشته است: (کوروش) در سال ٥٩٨ ق.م به عنوان پسر کمبوجیه یکم و ماندانه دختر آستیاک (ایشتوویگو) به دنیا آمد. احتمالا دیرتر از سال ٥٧٨ با کاساندان محبوب ترین همسر خود ازدواج کرد که برایش کمبوجیه دوم، پسر و جانشینش را زایید. وقتی این زن درگذشت کوروش فرمان داد تا همه اتباعش به سوگواری بپردازند. برای بار دوم با آمی تیس ازدواج کرد. در سال ٥٥٨ ق.م به تخت نشست؛ مادها را مغلوب و شاه آنها آستیاک را اسیر کرد و پایتخت ماد اکباتان (همدان) را در ٥٥٠ ق.م. به تصرف درآورد؛ تسخیر هرکانیا (گرگان) و پارت در ٥٤٩ ق.م؛ تسخیر بابل و اسارت شاه نبونید در ٥٣٩ ق.م، مرگ در آن سوی جیحون هنگام کشته شدن کوروش. کوروش در سال ٥٢٩ ق.م. برای جلوگیری از تهاجمات ماساگات های کوچ نشین در آسیای میانه در نبرد کشته شد. دیاکنوف شرح جالبی از وضعیت قوم وحشی نوشته است که در اینجا قسمتی از گفته های او را نقل می کنیم: آنها در ماورای سیحون سکونت اختیار کرده بودند. در زمان کوروش هم احتمالا در همین نقاط می زیسته اند. بین ماساگات ها تشکیلات قبیله ای و ازدواج گروهی وجود داشته است. طبق اخبار نویسندگان باستانی در میان ماساگات ها امر فرمانروا با زنان بوده است. ماساگات ها مانند دربیک ها پیرمردها را به قتل می رساندند. هردوت (٤٤٦ ق.م) زندگانی ماساگات ها را به نحو جالبی توصیف کرده که ارزش دارد در اینجا تماما نقل شود. «عادت آنها به این قرار است که گر چه هر یک از آنها زن می گیرد، همگی مشترکا از زنان یکدیگر استفاده می کنند. برای عمر انسانی قائل به حدی نیستند و هر کس خیلی پیر می شود تمامی خویشاوندان وی دورش جمع می شوند و او را به قتل می رسانند و او را با حیوانات متعددی که در همان زمان ذبح می کنند، می پزند و دسته جمعی به خوردن آن می پردازند. آنها هیچ چیز نمی کارند و خوراک آنها از دام های اهلی و ماهی است که به حد وفور از رودخانه (سیحون) تأمین می شود. از شیر نیز استفاده می کنند. از خدایان فقط به خورشید احترام می گذارند و برای او اسب قربانی می کنند.» بنا به روایت هردوت ماساگات ها کوروش و سپاهیان او را با حیله و نیرنگ به داخل سرزمین خویش کشاندند و در همان موقعی که اردوی (اردوگاه؟) ماساگات ها به تصرف کوروش درآمد و ارتش وی از این پیروزی دلشاد بود، تمامی آنها را محاصره کرده مورد هجوم قرار دادند. در این نبرد، کوروش با سپاهیان زیادی که همراه داشت کشته شد. کوروش یکی از بزرگ ترین و برجسته ترین شخصیت های باستانی بود و در معاصران خود اثرات بسیار عمیقی باقی گذاشت. (تاریخ ایران باستان، انتشارات علمی فرهنگی، ١٣٨٣، صفحه های ٨٧-٨٩. آوردن جنازه کوروش به پاسارگاد پی یر بریان در کتاب «وحدت سیاسی و تعامل فرهنگی در شاهنشاهی هخامنشی. ترجمه ناهید فروغان، نشر اختران، ١٣٨٦، صفحه های ٢٥٣-٢٥٢، درباره آوردن جسد کوروش به پاسارگاد چنین نوشته است: جانشین موظف بود جسد پدرش (پادشاه متوفی) را تا گور سلطنتی هدایت کند؛ این مراسم دارای اهمیت سیاسی فراوان و از خلال آن استمرار سلسله سلطنتی و حقوق ولیعهد ظاهر می شد. وقتی شاه در خارج از پارس جان می سپرد، معمولا جانشین تعیین شده مکلف بود برای ارسال جسد شاه در معیت ملازمان در ارابه ای که به این منظور مهیا شده بود، اقدام لازم را به عمل آورد... . کتیاس می نویسد پس از مرگ کوروش و بازگشت سپاه، کمبوجیه جسد پدر را تحت مراقبت خواجه باگاتس به پارس فرستاد که در آنجا دفن شود. سیرت کوروش گزنفون حکیم یونانی در سده ٤٠ قبل از میلاد در کتابی با عنوان «سیرت کوروش» که کتابی داستانی، تاریخی و سیاسی است، شخصیت کوروش را چنین توصیف کرد: چنان که روایت کرده اند، پدر کوروش کبوجیه (کمبوجیه) پادشاه پارس و او از قوم پرسه اید بود که اصل و نسب خود را به پرسوس (پرسه) می رسانیده اند. این قول هم مورد قبول است که مندانه (عنبرسیاه) دختر آستیاک پادشاه ماد مادر او بوده است. راجع به خود کوروش بنا بر تصنیف ها و روایاتی که هنوز در مشرق زمین متداول و جاری است، می توان گفت که پروردگار او را علاوه بر خوی نیکو، روی نیکو نیز داده و پول و جانش را به سه ودیعه والا، «نوع دوستی»، « دانایی» و «عز و نیکی» سرشته بود. او در راه ظفر و سرافرازی هیچ مشکل طاقت فرسا را و هیچ خطری را بزرگ نمی پنداشت و چون از چنین امتیازات خداداد جسمانی و روانی برخوردار بود، خاطره و نامش تا امروز در دل های بیدار مردم روزگار پایدار و باقی است. به راستی او طبق آیین و عادات پارسیان پرورش یافته بود و علاوه بر قواعد و آیین مزبور که مانند سایر جاها ضامن خیر و صلاح عام است، باید خاطرنشان کرد که راه و رسم اصلی این قوم به مراتب برتر از رسوم و قواعدی است که اقوام دیگر دارند. (سیرت کوروش، ترجمه وحید مازندرانی، شرکت سهامی کتاب های جین، ١٣٥٠، صفحه های ٤ - ٥). پیشنهادها امید است این شرح مختصر اولا هم وطنانی را که به هر دلیل از وجود کوروش کبیر و سلسله هخامنشی بی خبر مانده اند، آگاه کند. دوم آثار به جا مانده از هخامنشیان می تواند در صورت توجه به این آثار از جمله آرامگاه کوروش و تخت جمشید و بهره برداری درست منبع درآمدی عظیم از طریق جلب گردشگران خارجی باشد. سوم، امید نظام آموزشی (دبستان، دبیرستان و دانشگاه) توجه بیشتری به تاریخ و فرهنگ گران مایه ایران باستان کنند. چهارم امید است وسایل ارتباط جمعی به ویژه صداوسیما برنامه هایی در ارتباط با معرفی آثار باستانی و تاریخ ایران باستان تهیه کنند تا هم وطنان با تاریخ پرافتخارشان آشنایی پیدا کنند و پنجم پیشنهاد می شود روز کوروش کبیر نه تنها به رسمیت شناخته شود، بلکه به همین مناسبت جشنی برگزار شود. بدون تردید چنین اقداماتی می تواند در افزایش اعتبار بیشتر ایران مؤثر باشد. آرامگاه کوروش کبیر در پاسارگاد آریان، مورخ یونانی می نویسد: بر قبر کوروش این کلام خود او به خط میخی منقور شده بود: «ای آدمیان، من کوروش فرزند کمبوجیه ام، پارسیان را قدرت فرمانروایی داده ام، سرور آسیا شده ام، این مشتی خاک را که گور من است از من دریغ مدارید.»