بخش الهیات و معارف اسلامی، در سال ۱۳۶۲ در دانشکده ادبیات و علوم انسانی تشکیل شد، که هدف از تشکیل آن، ارتقاء سطح دینیِ دانشجویان از طریق ارائه دروس عمومیِ معارف اسلامی بود و در گام های بعدی راه‌اندازیِ رشتۀ الهیات و معارف اسلامی و در نهایت، تشکیلِ دانشکده الهیات و معارف اسلامی بود که موردِ اخیر در سال ۱۳۹۲، با توفیق الهی تحقق یافت. از سال ۱۳۷۴، به تدریج رشته های فلسفه و کلام اسلامی، علومِ قرآن و حدیث و «فقه و مبانیِ حقوق اسلامی» هر کدام در دو مقطعِ کارشناسی و کارشناسیِ ارشد، در این بخش نوگشایی شده و هم اکنون نیز دورۀ دکترای فلسفه و کلام اسلامی به آن مجموعه افزوده شده است. سابقۀ تاریخیِ شهر شیراز، در زمینه های مختلف از فلسفه و عرفان گرفته تا فقه و تفسیر و حدیث باعث شده است که شیراز از دیرباز لقبِ دارالعلم را به خود بگیرد. در حال حاضر این دانشکده دارایِ ۵۷ عضو رسمی و حق التدریس است که در سه بخش مشغول به کاراند. این دانشکده دارای حدود ۳۵۰ دانشجو، در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری می باشد و در هر نیم سال به بیش از ۷۵۰۰ دانشجویِ کارشناسی در قالب ۱۴ واحدِ درسی، دروس عمومی ارائه می دهد.
تاریخچه:
در سال 1362 و با توجه به نیازهای آغازین انقلاب، بخش معارف اسلامی در دانشگاه شیراز و در دانشکدة ادبیات و علوم انسانی آغاز به کار کرد. این بخش با توجه به دروس عمومی معارف اسلامی که عملا 11/1 کل دروس کارشناسی دانشگاه را در کلیة رشته‌ها و گرایش شامل می‌شود به لحاظ کمیتِ دروس ارائه شده یکی از بزرگترین بخش‌های دانشگاه بوده و هست. همزمان با توسعة بخش و استخدام اعضای هیئت علمی جدید افتتاح رشته‌ها و گرایش‌های همخوان با دروس معارف اسلامی در دستور کار این بخش قرار گرفت و از سال 1374 به تدریج رشته‌های فلسفه و کلام اسلامی، علوم قرآن و حدیث و «فقه و مبانی حقوق اسلامی» هر کدام در دو مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد در این بخش نوگشایی شده و هم اکنون نیز دورة دکتری فلسفه و کلام اسلامی به آن مجموعه افزوده شده است. سابقة تاریخی شهر شیراز در زمینه‌های مختلف الهیاتی از فلسفه وعرفان، گرفته تا فقه، تفسیر و حدیث باعث شده است که شیراز از دیرباز لقب دارالعلم را به خود بگیرد. برگزاری همایش بزرگ بین المللی مکتب شیراز در سال 1387 از سوی بخش الهیات و معارف اسلامی دانشگاه شیراز این سابقه را تا حدود زیادی روشن کرد و خلأ دانشکدة الهیات را در این دانشگاه نمودار ساخت. پس از موفقیت‌های این بخش در سطح کشور- به نحوی که چندین سال به عنوان نمونه در میان گروههای معارف اسلامی سطح کشور شناخته شد- و نیز پس از آن که اعضای این بخش، چندین بار، ریاست دانشکدة ادبیات و علوم انسانی ، معاونت پژوهشی و سایر معاونت‌های این دانشکده را عهده‌دار شدند و با توجه به گستردگی دروس ارائه شده و تواناییهای اعضای هیئت علمی این بخش، سرانجام در سال 1388 مسئولان وقت دانشگاه با دانشکده شدن این بخش موافقت کردند و این امر به تأیید هیئت امنای دانشگاه نیز رسید و با تأخیری 4 ساله در سال 1392 این دانشکده با نام دانشکدة الهیات و معارف اسلامی از دانشکدة ادبیات و علوم انسانی تفکیک شد و در مهر ماه همان سال طی مراسمی با حضور مقامات دانشگاه و استان و با پیام مراجع تقلید آغاز به کارکرد.
در حال حاضر این دانشکده دارای 57 عضو رسمی و حق‌التدریس است که در سه بخش : 1- معارف اسلامی (با پنج گرایش اندیشة اسلامی، اخلاق اسلامی، تاریخ اسلام، قرآن و نهج‌البلاغه، و انقلاب اسلامی) 2- فلسفه و کلام اسلامی 3- علوم قرآن و فقه (با دو رشتة «علوم قرآن و حدیث» و «فقه و مبانی حقوق اسلامی») مشغول به کارند. این دانشکده دارای حدود 350 دانشجو در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری می‌باشد و در هر نیمسال به بیش از 7500 دانشجوی کارشناسی در قالب 14 واحد درسی دروس عمومی ارائه می‌دهد.
